• गणेश लम्साल 
  

बिराटनगर । 

मोरङको बुढीगंगा २ स्थित विराट मेडकल कलेज शिक्षण अस्पतालको मानसिक विभागमा दैनिक ३० जना विरामी उपचारका लागि भर्ना हुन्छन । ती विरामीहरुलाई सेवा गर्र्ने त्यहाँ महिला नभएर सबै  पुरुष नर्सहरु छन ।उनीहरु नझर्की, अत्ताईकन धैर्यपुर्व शान्त नम्रबोलीले भर्ना भएका  विरामीको उपचार सेवामा सहयोग गर्ने गर्दछन । उनीहरु दैनिक साँझ विरामन मात्र नभएर आकस्मिक रुपमा अवेर राती पनि विरामीको नियमित जाच गर्ने,  समयमा औषधी खुवाउने, रगत तान्ने , हिस्ट्री लिने, रेकर्ड राख्नुदेखी, ईसिजी गर्ने र शौच गरेको नगरेको विभिन्न जाँचहरु पठाउने र रिर्पोट अभिलेखिकरण गरेर राख्नेदखी डाक्टरहरुलाई विरामीको अवस्था व्रिफिङ गर्नेदेखी  विरामी र उनीहरुका कुरुवालाई काउन्सिलिङग गर्ने काम उनीहरु जिम्मेवारी पुर्वक गर्ने गर्छन् । 

यति मात्र नभएर कति सिकिस्त विरामीहरुलाईदिसापिसाब गराउन शौचालय लानेदेखी लुगा फेरिदिने मात्र नभएर औषधी नखाने विरामीहरु कसैलाई फकाएर त कसैलाई चुर्ण बनाएर औषधी खुवाउने  काम पनि गर्नेगर्छन। विरामीको प्रभावकारी सेवा गरेकै कारण  विराट अस्पतालको मानसिक विभागमा आजकल महिला नर्सहरु छैनन त्यहाँ  सबै काम स्वास्थ्य सहायक पढेका तालिम प्राप्त पुरुष नर्सहरुले नै सेवा दिइरहेका छन् ।

उसैपनि नर्स भएर विरामीको सेवा गर्नु सजिलो काम हैन । यसकालागि शिक्षाको डिग्री र मात्र भएर पुग्दैन । नर्स हुनका लागि मृदृभाषी, लगनशिल र जिम्मेवार पनि हुनुपर्छ । अझ मानसिक विरामीहरुको सेवा गर्ने काम कष्टकर र जोखिमपुर्ण हुन्छ । उपचार गर्न भर्नाका भएका विरामीहरु कोही मानसिक रुपले विक्षिप्त भएका हुन्छन भने कोही चिच्याउने कराउने, होल्हल्ला गर्ने कुटपिट गर्ने खालका पनि हुन्छन ।प्रायले आफुलाई विरामी मान्दैनन र औषधी र खाना पनि पनि खान चाहदैनन झगडा गर्छन । कतिपय त अस्पतालबाट भागेर पनि जान्छन । 

विरामी जाँचेर औषधी लेख्ने दक्षता हासिल गरेपनि आफुहरु थप अनुभव हासिल गरेर दक्ष स्वाथ्यकर्मी बन्नका लागि जोखिम मोलेर भएपन नर्स भएर विरामीको उपचार गर्न लागिपरेको विराट अस्पतालमा मानसिक विभागमा कार्यरत नर्स निरजकुमार देव बताउँछ । निरज जस्तै तीन बर्षे स्वास्थ्य सहायक (एचए) कोर्ष गरेर तालिम  लिएका विजय राजवंशी, मनोज मेहता, प्रशासन्त ठाकुर नितेशकुमार मेहता र सिकन्दर यादवहरु पुरुष नर्स बनेर मानसिक रोगीहरुको निरन्तर सेवा गरिरहेका छन ।

‘हामीहरु पुरुष मात्र नभएर असक्त्त महिला बालबालिका र जेष्ठनागरिक सबै असक्त्त विरामीहरुलाई कुनै भेदभाव नगरि   कडा र जटिल खाले सबै  विरामीहरुको झर्को नमानी सेवासुश्रृषा गर्छौ ’, मानसिक विभागमा दुई बर्षदेखी नर्स भएर विरामीको सेवा गर्दैै आएका नर्स मनोज मेहता र उनका साथीहरु बताउँछन । सन्तुष्ट हुनेगरि सेवा गरेकै कारण  आजसम्म कोही पनि विरामी र कुरुवाहरुले असन्तुष्टि नजाएको बरु सबैले प्रशंसानै गरेको पुरुष नर्सहरु बताउँछन । 

कार्यरत नर्स प्रशान्त ठाकुरका अनुसार मानसिक वार्डमा उपचार गराउन आएका कति विरामीहरु होसवास नभएका पनि हुन्छन भने कति चाँही कुटपिट गर्ने र आफुमाथि हिँस्रक व्यवहार गर्नेहरु पनि हुन्छन । कतिपयले मौका खोजेर आफुलाई घात गर्नेदेखी आत्महत्या गर्नेसम्मको प्रयास पनि गर्दछन । यसैले सेवामा खटिएका नर्सहरुले चौबिसै घण्टा सर्तक हुनुपर्दछ । आफुहरुको सजगता  र धैयर्ताकै कारण आजसम्म कुनै अप्रियघटना हुनपाएको र बरु उपचारमा आएका विरामीहरु पनि निको भएर अस्पतालबाट डिस्र्चाज भएको नर्स सिकेन्द्र यादव बताउँछन । 

मानसिक विभागमा भर्ना भएका विरामीको सेवामा स्वास्थ्य सहायक पढेका पुरुषहरुले पनि महिला नर्सहरुले भन्दा प्रभावकारी सेवा दिइरहेकोले उपचार  सेवा प्रभावकारी बनाउन भरपर्दो सहयोग पुगिरेहको मानसिक विभागका  रेसिडेन्सियल ईन्र्चाज  चिकित्सक डाक्टर शिर्षकदिप श्रेष्ठ वताउँछन ।

• विराट अस्पतालमा दुई सय भन्दा बढी पुरुष नर्सहरु सक्रृय 

केही बर्ष अघिसम्म अस्पतालमा उपचारका लागि भर्ना भएका विरामीहरुको सेवा गर्न महिला नर्सहरु मात्र खटिदै आएका थिए ।तर अब भने महिलाहरु मात्र नर्स सेवाका लागि योग्य हुन्छन भन्ने मान्यतालाई तोडदै पुरुष नर्सहरुले पनि विरामीको भरपर्दो सेवा गर्न थालेपछि अब नर्सिङग उच्च शिक्षामा पुरुषहरुलाई पनि कोटा निर्धाण गरेर पठनपाठन गराउन थालिएको छ ।

सहजै रोजगारी पाइने र पेशाको सेवामा सन्तुष्टि र मानसम्मान पनि बढन थालेकोले आजकल  तीन बर्षे स्टाफ नर्स र चार बर्षे  व्याचलर अर्फ नर्सिङग (विएन) कोर्ष पढन पुरुषहरु पनि  आर्कषित हुन थालेका छन ।

विरामीको सेवामा भरपर्दो मात्र नभएर  छिटो र सहज पनि हुने भएकोले विराट मेडकल शिक्षण अस्पतालले मानसिक विभागमा मात्र भएर आकस्मिकदेखी विभिन्न विभागहरुमा दुईसय भन्दा बढि पुरुष नर्सहरु नियुक्त्त गरेर विरामीलाई उपचार सेवा दिइरहेको अस्पतालका अधिकृतहरु बताउँछन् ।